อาจารย์ธรรมศาสตร์เผยความลับของการไหลเวียนอากาศในเมือง พร้อมชี้แนวทางออกแบบเมืองเพื่อสุขภาพที่ดีของผู้อยู่อาศัย

เคยสงสัยไหมว่า ทำไมบางจุดในกรุงเทพฯ ถึงรู้สึกอึดอัด อากาศไม่ถ่ายเท ในขณะที่บางจุดกลับรู้สึกโล่งสบาย?
คำตอบอาจไม่ได้อยู่ที่ปริมาณรถยนต์เพียงอย่างเดียว แต่อยู่ที่การออกแบบเมืองด้วย ทีมอาจารย์จากมหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์ นำโดย ดร.ดารณี จารีมิตร ได้เปิดเผยผลการศึกษาที่น่าสนใจเกี่ยวกับการไหลเวียนของอากาศในย่านสาทร-สีลม "เมืองเป็นเหมือนร่างกายมนุษย์ที่ต้องการอากาศสะอาดและมีระบบการหายใจที่ดี" ดร.ดารณีอธิบาย "ถนน ตึก และช่องว่างระหว่างอาคาร คือเส้นเลือดฝอยที่นำพาอากาศกระจายไปทั่วเมือง การออกแบบที่ไม่เหมาะสมอาจทำให้บางพื้นที่กลายเป็น 'จุดอับ' ที่สะสมมลพิษได้"

จากการจำลองการไหลเวียนของอากาศในย่านสาทร-สีลม โดยใช้แบบจำลอง CFD ทีมวิจัยพบว่าถนนใหญ่อย่างถนนสาทรทำหน้าที่เหมือน 'ท่อลม' ของเมือง ที่มีความเร็วลมสูงถึง 3.6-8.7 เมตรต่อวินาที ซึ่งถือว่าอยู่ในระดับที่อาจส่งผลกระทบต่อความปลอดภัยและความสบายของคนเดินเท้า โดยความเร็วลมในช่วงนี้อาจสร้างความลำบากในการเดินหรือเพิ่มความเสี่ยงในการเกิดอุบัติเหตุจากวัตถุที่ปลิวตามแรงลม แต่ขณะเดียวกัน ลักษณะพื้นที่ถนนที่โอบล้อมด้วยอาคารสูงเรียงเป็นแนวยาวสองข้างทางของถนนสามารถกักเก็บมลพิษไว้เหมือน 'แอ่ง' ทำให้ปริมาณฝุ่น PM2.5 สูงกว่าพื้นที่อื่นถึง 2 เท่า "แต่ละพื้นที่ในเมืองมีลักษณะเฉพาะตัว" ดร.มานัส ศรีวนิช ผู้ร่วมวิจัยเสริม "เราพบว่าพื้นที่ที่มีอาคารสูงต่ำ มีต้นไม้ และมีพื้นที่เปิดโล่งพอเหมาะ จะมีการระบายอากาศที่ดีกว่าพื้นที่ที่มีความหนาแน่นของอาคารสูง โดยการออกแบบให้มีพื้นที่เปิดโล่ง เช่น สวนขนาดเล็ก ลานกิจกรรม หรือพื้นที่สาธาณะ ในย่านที่อยู่อาศัยสามารถเพิ่มการระบายอากาศได้ถึง 63%"

ทีมวิจัยแนะนำว่า ในการเลือกเส้นทางสัญจรของคนในเมืองควรหลีกเลี่ยงเส้นทางที่มีตึกสูงสองข้างทางของถนนในช่วงเวลาการจราจรติดขัด และควรเลือกเส้นทางสัญจรที่มีต้นไม้และพื้นที่เปิดโล่งสลับกันเพื่อลดความเสี่ยงต่อการสัมผัสมลพิษสูง สำหรับการเลือกที่อยู่อาศัย ควรพิจารณาทิศทางลม การไหลเวียนอากาศ และสัดส่วนพื้นที่สีเขียวรอบอาคาร ในชีวิตประจำวัน ควรหลีกเลี่ยงการออกกำลังกายในพื้นที่ที่มีการระบายอากาศไม่ดีในช่วงเวลาเช้าและเย็นที่มีมลพิษสูง
"เมืองที่มีอากาศสะอาด และเป็นมิตรต่อการหายใจจะช่วยให้คนในเมืองใช้ชีวิตในเมืองได้อย่างปลอดภัยและมีสุขภาพที่ดีขึ้น" ดร.ดารณีกล่าวทิ้งท้าย

การศึกษานี้เป็นส่วนหนึ่งของความพยายามในการพัฒนาเมืองอย่างยั่งยืน และได้รับการตีพิมพ์ในวารสาร Building and Environment